دستور تهیه غذاهای کمکی مورد استفاده کودکان زیر یک سال

دستور تهیه غذاهای کمکی مورد استفاده کودکان زیر یک سال

1ـ فرنی آرد برنج:

مواد لازم:

طرز تهیه:

شیر پاستوریزه را پس از به جوش آمدن، یک دقیقه در حال جوش نگهدارید و بعد در جای خنک بگذارید تا سرد شود. (آرد برنج در آب یا شیر سرد به خوبی حل می‌شود).

بعد آرد برنج و شرک را به شیر اضافه کرده روی شعله ملایم قرار دهید و مرتب آن را هم بزنید تا کم کم به قوام مطلوب برسد یعنی از قاشق نریزد.

با مقادیر فوق حدود 12 تا 15 قاشق مرباخوری فرنی به دست می‌آید که هر گرم آن حدود یک سوم کیلوگالری، انرژی دارد. در صورت استفاده از نصف قاشق مرباخوری کره، هر گرم فرنی 2 کیلوکالری انرژی خواهد داشت.

 * بعد از 8 ماهگی می‌توانید فرنی کودک را با آرد گندم و یا نشاسته هم درست کنید.

* اگر برای تهیه فرنی از شیرهای استریل یا با ماندگاری طولانی مدت استفاده می‌نمائید این شیرها نیازی به جوشاندن ندارند ولی باید دقت کنید که بعد از باز کردن در آن‌ها، در یخچال نگهداری شوند در این صورت تا 48 ساعت دیگر هم برای شیرخوار قابل استفاده هستند.

* اگر فرنی را با شیر مادر تهیه می‌کنید اول آرد برنج و شکر را با آب بپزید و با قوام سفت‌‌تری از روی اجاق بردارید تا بعد که با شیر مادر مخلوط و نرم می‌کنید به قوام مطلوب برسد. روزهای اول که شیرخوار یک یا دو قاشق مرباخوری فرنی می‌خورد بهتر است بقیه فرنی تهیه شده را که هنوز شیر مادر به آن اضافه نکرده اید در یخچال بگذارید و دفعات بعد، هر بار کمی از آن را گرم کرده سپس با شیر خود مخلوط نموده به کودک بدهید.

* برای اطمینان یافتن از سلامت شیر پاستوریزه، ابتدا یک قاشق شیر را روی شعله قرار دهید تا به جوش آید. اگر شیر دلمه شد دلیل فساد آن است.

توجه:

* چون از نحوه نگهداری شیرهای پاستوریزه کیسه‌ای یا شیشه‌ای در مغازه‌ها اطمینان کامل وجود ندارد بهتر است شیر پاستوریزه از زمان جوش به مدت یک دقیقه جوشانده شود.

* چون از سالم بودن دام‌ها هم ا طمینان کامل حاصل نیست لذا توصیه می‌شود حتی الامکان از مصرف شیر تازه خودداری شود مگر آن که به مدت یک دقیقه جوشاند شود. ضمناً هنگام جوشاندن شیر باید در ظرف را باز نگه داشت و مرتب شیر را به هم زد تا اصلاح آن ته‌نشین نشود.

2ـ حریره بادام:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

مغز بادام‌ها را در آب جوش خیس کنید بعد از سه تا پنج ساعت پوست آن‌ها را بگیرید و با هر وسیله‌ای که در منزل دارید آن‌ها را کوبیده یا آسیاب نمائید تا نرم شوند. بعد آرد برنج و شکر و بادام کوبیده شده را به شیر پاستوریزه (به طریقی که در تهیه فرنی گفته شد) اضافه کرده روی حرارت ملایم بگذارید و مرتب هم بزنید تا به قوام مورد نظر برسد.

با مقادیر فوق حدود 17 قاشق مرباخوری حریره بادام درست می‌شود که هر گرم آن 1/5 کیلوکالری، انرژی دارد.

 3ـ پوره‌ها:

شامل پوره سیب‌زمینی، هویج، نخودفرنگی، لوبیا سبز، کدو حلوایی، کدو خورشتی و کرفس هستند. مخلوط این پوره‌ها نیز قابل استفاده است. پوره گوشت نیز بسیار مفید و مغذی است.

طرز تهیه همه پوره‌ها یکسان است و به یک نمونه از آن اشاره می‌شود:

 پوره سیب‌زمینی:

مواد لازم:

برای تهیه پوره سیب‌زمینی، از سیب‌زمینی‌‌های زرد و سالم استفاده کنید (سیب‌زمینی‌هایی که سبز رنگ هستند می‌توانند باعث مسمومیت شوند)‌ ابتدا سیب‌زمینی را با پوست کاملاً بشوئید و با مقداری آب بپزید. بعداز پخته شدن وقتی که هنوز سیب‌زمینی گرم است پوست آن را جدا کنید و سیب‌زمینی را رنده نموده با کره و شیر مخلوط نمائید تا کاملاً نرم و یکنواخت شود. اگر سیب‌زمینی سرد شود ترکیب نشاسته آن تغییر و نشاسته مقاوم نامیده می‌شود که در روده کوچک غیرقابل هضم اما در روده بزرگ قابل تخمیر است. بنابراین باید پوره سیب‌زمینی را برای کودکان با سیب‌زمینی پخته شده که هنوز گرم است تهیه نمود.

  4ـ‌ سوپ‌ها:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

ابتدا گوشت را با پیاز خرد شده کمی تفت بدهید سپس حدود دو لیوان آن به آن اضافه کنید و بگذارید بپزد بعد هویج و سیب‌زمینی بسیار خرد شده و برنج را اضافه کنید.

نیم ساعت بعد گوجه‌فرنگی رنده شده و کره را داخل سوپ بریزید. پس از آن که چند جوش زرد و به قوام مطلوب (مثل حلیم یا ماست) رسید از روی اجاق بردارید.

 سوپ کرفس:

طرز تهیه:

مشابه سوپ قبلی فقط به جای هویج از یک ساقه متوسط کرفس خرد شده استفاده کنید.

سوپ جو (بلغور یا جو پرک شده): (از 8 ماهگی به بعد)

مواد لازم: مشابه سوپ سبزی است منتهی می‌توانید به جای برنج یا آرد برنج از یک قاشق غذاخوری بلغور جو استفاده کنید.

 سوپ عدس (از 8 ماهگی به بعد):

مواد لازم:

 طرز تهیه:

ابتدا گوشت و عدس و هویج خرد شده را با هم بپزید. آرد برنج را با کره کمی تفت داده به سوپ اضافه کنید. پس از آنکه همه مواد پخته شده بقیه کره و سبزی را داخل سوپ بریزید صبر کنید تا چند جوش بزند و کاملاً به غلظت لازم برسد.

 سوپ شنبلیله (اشکنه): برای خانواده‌هایی که به گوش دسترسی ندارند.

مواد لازم:

 طرز تهیه:

ابتدا آرد را در کره تفت بدهید. سپس شنبلیله را که خیلی تمیز شسته و خرد کرده اید همراه با پیاز رنده شده و تکه‌‌های کوچک سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی رنده شده و یک لیوان آب به آن اضافه نمائید و صبر کنید تا بپزد. سوپ که جا افتاد و غلیظ شد زرده تخم‌مرغ را با چنگال به هم بزندی و کم کم به سوپ اضافه کنید تا چند جوش بزند.

 از 9 ماهگی به بعد سوپ‌‌های فوق را می‌توانید با رشته فرنگی، آرد گندم و یا آرد ذرت هم تهیه کنید.

 به همه سوپ‌ها می‌توانید چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه اضافه کنید تا خوشمزه‌تر، شوند.

 5ـ آش‌ها:

آش حبوبات (ماش و عدس): (از هفته دوم ماه هشتم به بعد)

مواد لازم:

طرز تهیه:
 عدس و ماش را جداگانه بپزید. گوشت را با کمی پیاز و آب، پخته سپس برنج را به آن اضافه کنید. کمی که جا افتاد سبزی و کره را داخل آش بریزید. بعد از چند دقیقه جوشیدن، حبوبات پخته شده را هم اضافه کنید و مرتب هم بزنید تا همه مواد آن کاملاً مخلوط شوند.

 آش جو: (از هفته دوم ماه هشتم به بعد)

طرز تهیه:

مواد لازم و طرز تهیه آن مانند آش قبلی است فقط به جای ماش از بلغور جو یا جوپرک شده استفاده می‌شود.

 آش کلم: (از هفته دوم ماه هشتم به بعد)

مواد لازم و طرز تهیه آن مانند آش جو است. گوشت را با کمی پیاز و آب، بار کنید سپس هویج و کلم را که قبلاً به قطعات ریز خرد کرده اید همراه با جو (به صورت بلغور یا پرک شده) به آن اضافه نمایید. مواد آش که پخته شده سبزی و کره را داخل آن بریزید.

آش که کاملاً جا افتاد، یک قاشق غذاخوری کشک پاستوریزه کم نمک به آن اضافه نمائید. (اگر از گوشت چرخ کرده استفاده می‌کنید می‌توانید آنرا با کمی پیاز رنده شده به صورت کوفته قلقلی در آورید و وقتی سبزی و کره را به آش اضافه می‌کنید، کوفته قلقلی‌ها را هم داخل آش بریزید).

 آش گندم: (از 9 ماهگی به بعد)

مواد لازم و طرز تهیه این آش هم مانند آش جو است. ولی به جای جو از یک قاشق مرباخوری گندم پرک شده هم استفاده کنید. وقتی آش جا افتاد یک قاشق غذاخوری کشک پاستوریزه و کم نمک به آن اضافه نمائید تا حدود 5 دقیقه با آش بجوشد. کشک‌‌های دیگر را قبل از اضافه کردن به آش چند دقیقه بجوشانید. کشک طعم آش گندم و جو را دلپذیرتر و ارزش غذایی آن را بیشتر می‌کند.

 آش لوبیا و عدس: (از 9 ماهگی به بعد)

مواد لازم و طرز تهیه آن مانند آش حبوبات است فقط به جای ماش از انواع لوبیا (سفید، قرمز و یا چیتی) استفاده می‌شود. حبوبات آش باید آن قدر پخته شده باشند که با پشت قاشق کاملاً نرم و له شوند. اضافه کردن دو قاشق غذاخوری ماست یا چند قطره آب نارنج تازه یا آب لیموترش تازه، آش حبوبات و آش کلم را خوشمزه‌تر می‌کند.

 6ـ حلیم‌ها:

* حلیم گوشت و ماش

* حلیم گوشت و عدس

* حلیم گوشت و جو پرک شده

(از هفته دوم ماه هشتم به بعد)

طرز تهیه حلیم‌ها گوشت یکسان است به عنوان نمونه به حلیم گوشت و ماش اشاره می‌شود.

 حلیم گوشت و ماش

مواد لازم:

 طرز تهیه:

گوشت را بعد از تکه کردن با پیاز و آب بپزید. بعد از اینکه نمی‌‌پز شد عدس یا ماش یا جو پرک شده را اضافه کنید و بگذارید کاملاً بپزد. بعد از جا افتادن حلیم، کره را اضافه کرده آن را با پشت قاشق یا گوشت کوب کاملاً نرم و یکنواخت نمائید.

 * حلیم گوشت و لوبیا سفید

* حلیم گوشت و گندم

* حلیم گوشت و ذرت

(از 9 ماهیگ به بعد)

طرز تهیه حلیم‌‌های گوشت و لوبیا و گوشت و ذرت مانند حلیم گوشت و ماش است.

 حلیم گندم:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

گندم و گوشت و پیاز را با مقداری آب بپزید بعد سیب‌زمینی خرد شده را به آن اضافه کنید و بگذارید چند چوش دیگر بزند تا همه محتویات حلیم کاملاً پخته و نرم شوند، سپس با پشت قاشق یا گوشت کوب آن را نرم و یکنواخت کنید. کره را آب کرده و همراه شکر به حلیم اضافه نمائید.

 

  7ـ انواع کته‌ها و پلوها: (از آغاز 11 ماهگی به بعد)

  کته با ماهیچه:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

اول ماهیچه را با پیاز و کمی ادویه (زردچوبه) و آب بپزید به طوری که بعد از ریختن ماهیچه، هنوز مقداری آب برای پختن برنج به صورتی که کاملاً نرم و پخته شود، داشتهباشد. برنج و کره را در آب ماهیچه بریزید پخته که شد آن را دم کنید. موقع غذا دادن به شیرخوار، پلو و ماهیچه را با پشت قاشق کاملاً نرم و مخلوط نمائید.

  کته شوید با مرغ یا ماهیچه:

طرز تهیه آن مانند کته با ماهیچه است. ولی به جای ماهیچه می‌توانید از مرغ استفاده کنید. و همراه با اضافه کردن برنج یک قاشق غذاخوری شوید خرد شده هم بریزید.

  کته گوشت و لوبیا سبز: (لوبیا پلو)

گوشت را به قطعات ریز خرد کرده، با پیاز تفت بدهید و بگذارید با کمی آب بپزد. دو قاشق غذاخوری لوبیا سبز را که جداگانه پخته اید همراه با چهار قاشق غذاخوری برنج، کره و دو عدد گوجه‌فرنگی رنده شده به آب گوشت اضافه نمائید وقتی آب آن تمام شد پلو را دم کنید.

در تهیه این غذا از گوشت چرخ کرده هم که آن را با کمی پیاز تفت داده اید می‌توانید استفاده کنید و یا گوش چرخ کرده را به صورت قلقلی در آورید. پس از سرخ کردن در کمی روغن، هنگام دم کردن برنج آنها را لابلای برنج بگذارید.

  کته گوجه فرنگی با قلقلی: (استانبولی پلو)

یک قاشق غذاخوری پر گوشت چرخ کرده را همراه با یک پیاز کوچک رنده شده و مقدار کمی ادویه ملایم نظیر زردچوبه و امثال آن مخلوط کرده و به صورت قلقلی در آورید و دریک قاشق مرباخوری روغن مایع یا کره تفت بدهید و بگذارید به آرامی بپزد، آنگاه چهار قاشق غذخوری برنج را با آب و دو عدد گوجه فرنگی متوسط رنده شده و یک عدد سیب‌زمینی که قبلاً پوست کنده و خرد کرده اید و یک قاشق مرباخوری روغن، بپزید موقع دم کردن برنج، قلقلی‌ها را در داخل کته قرار دهید در تهیه کوفته قلقلی می‌توانید از یک قاشق مرباخوری (سرصاف) آرد نخودچی یا گندم و یک نوع سبزی هم استفاده نمائید.

(گوشت چرخ کرده + پیاز رنده شده + آرد + یک یا چند نوع سبزی معطر)

 شوید باقلا پلو با گوشت:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

باقلا را جداگانه بپزید، گوشت تکه‌ای یا چرخ کرده را با پیاز تفت دهید و بگذارید بپزد. شوید را با آب و برنج به صورت کته در آورید. قبل از دم کردن برنج، باقلا و گوشت چرخ کرده یا گوشت تکه را داخل برنج بگذارید.

  سبزی پلو با ماهی:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

ماهی را با کمی زردچوبه و چند قطره آب نارنج تازه، بخار پز کنید. (ظرف حاوی ماهی را در داخل یک قابلمه که کمی آب دارد بگذارید و روی اجاق قرار دهید). با برنج، سبزی، کره و آب، کته نرمی درست کنید. تیغ‌‌های ماهی را جدا و گوشت ماهی را همراه با پلو به کودک بدهید.

 یک عدد خرما که پوست و هسته آن گرفته شده باشد یا مقداری حلوا بعد از سبزی پلو با ماهی برای کودک بسیار خوشایند و لذت‌بخش است و دریافت انرژی او را افزایش می‌دهد.

  ته چین مرغ:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

زرده تخم‌مرغ را بزنید و همراه با کمی زعفران حل شده در آب، در ماست بریزید و مخلوط کنید. در یک قابلمه، برنج را با آب و قسمتی از کره به صورت کته در آورید ولی نگذارید که همه آب آن تمام شود. در قابلمه کوچک دیگری بقیه کره یا روغن را بریزید، داغ که شد نصف مخلوط ماست و ... را کف قابلمه پهن کرده و حدود یک سوم کته را روی آن بریزید و تکه‌‌های پخته شده گوشت مرغ را روی آن بچینید. سپس بقیه کته را با بقیه مخلوط ماست و ... مخلوط نموده و روی گوشت‌ها قرار دهید و بگذارید غذا دم بکشد.

  کلم پلو:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

کلم برگ را خرد کرده در کمی کره تفت بدهید و چند قطره آب لیمو یا سرکه به آن اضافه نموده بگذارید با حرارت ملایم بپزد. گوشت چرخ کرده را با پیاز خرد شده و کمی کره تفت دهید یک استکان آب گوجه فرنگی اضافه کنید و بگذارید آرام آرام بپزد. برنج را بصورت کته بپزید موقع دم کردن، گوشت چرخ کرده، ریحان و ترخون یا شوید خرد شده، کلم و بقیه کره را به آن اضافه کنید.

پلوهایی که می‌توان با گوشت یا بدون گوشت تهیه نمود

(اگر بدون گوشت است از زرده تخم‌مرغ استفاده کنید)

 هویج پلو:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

هویج را که رنده کرده و یا به قطعات بسیار کوچک ریز نموده اید با کمی کره تفت بدهید. برنج را که دم می‌کنید، هویج و بقیه کره را به آن اضافه نمائید. موقع غذا دادن به کودک یک زرده تخم‌مرغ سفت شده را روی غذا رنده کنید.

  لوبیا چشم بلبلی پلو:

مواد لازم این غذا مانند هویج پلو است. به جای هویج از یک قاشق مرباخوری لوبیا چشم بلبلی و یک قاشق غذاخوری شوید خرد شده استفاده کنید.

 طرز تهیه:

لوبیا چشم بلبلی را با آب بپزید. برنج را با کره و شوید بپزید و قبل از دم کردن، لوبیا چشم بلبلی را به آن اضافه نمائید. موقع غذا دادن زرده سفت شده تخم‌مرغ را روی غذا رنده کنید.

توجه: اگر برای ناهار از انواع کته‌‌های بدون گوشت یا بدون تخم‌مرغ استفاده کرده اید سعی کنید برای شام یک خوراک یا غذای گوشتی تهیه نمائید.

  عدس پلو با خرما یا کشمش:

مواد لازم:

طرز تهیه:

عدس را جداگانه بپزید و موقع دم کردن برنج، عدس و کره را به آن اضافه نمائید. پوست و هسته خرما را جدا کنید، در کمی کره یا روغن تفت دهید (یا کشمش را که قبلاً در کمی آب خیس کرده اید بشویید و در کمی روغن تفت دهید) و روی برنج که در حال دم کشیدن است بگذارید و هنگام غذا دادن به کودک، کشمش یا خرما را با عدس پلو کاملاً نرم و مخلوط نمائید.

8ـ خوراک‌ها:‌

 خوراک ماکارونی:

مواد لازم:

طرز تهیه:

گوشت چرخ کرده را با یک قاشق مرباخوری کره و پیاز و هویج بسیار خرد شده، تفت بدهید یک استکان آب و گوجه فرنگی رنده شده را به آن اضافه کنید تا چند جوش بزند و کاملاً جا بیفتد در ظرف دیگری آب را به جوش بیاورید و کمی نمک و ماکارونی را درون آن بریزید. پس از حدود 10 دقیقه ماکاروین را آبکش کرده و آب ولرم روی آن بریزید تا ماکارونی‌ها به هم نچسبند، بقیه کره را در قابلمه ریخته ماکارونی را در آن بریزید، سپس گوشت و هویج را داخل آن قرار دهید و بگذارید دم بکشد. (هنگام غذا دادن به کودک ماکارونی و گوشت را با پشت قاشق کاملاً نرم و له کنید).

  خوراک جگر:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

جگر سالم گوسفند یا گوساله را که به قطعات ریز تقسیم کرده اید با یک پیاز بپزید بعد آن را با پشت قاشق له کنید (می توانید جگر را چرخ کنید و با یک پیاز و کره تفت بدهید). سپس یک سیب‌زمینی خرد شده و مقداری آب و گوجه‌فرنگی رنده شده را بریزید و بگذارید به آرامی بپزد. کمی قبل از کشیدن غذا، جعفری خرد شده و چند قطره آب لیمو ترش تازه به خوراک اضافه نمائید.

  خوراک لوبیا چیتی:

مواد لازم:

طرز تهیه:

لوبیا چیتی را شب قبل خیس کنید. صبح آب آن را بیرون ریخته و لوبیاها را با آب و پیاز بپزید، تا کاملاً پخته شوند. سپس سیب‌زمینی خرد شده، گوجه فرنگی رنده شده و نعنای ریز شده را بریزید و بگذارید چند جوش بزند. وقتی آب آن تمام شد خوراک آماه است. موقع غذا دادن به کودک، روغن زیتون را اضافه کنید.

اگر از نعنا خشک استفاده می‌کنید آن را همراه با روغن زیتون روی غذا بریزید.

  خوراک گوشت و نخود سبز:

مواد لازم:

طرز تهیه:

گوشت را به قطعات کوچک خرد نموده با کمی کره، پیاز و ادویه ملایم تفت داده و با مقداری آب بپزید. اگر از گوشت چرخ کرده استفاده می‌کنید آن را با پیاز رنده شده و کمی ا دویه به صورت قلقلی در آورید و یا فقط در کره تفت بدهید. نخود سبز و سیب‌زمینی را هم جداگانه بپزید و بعد همه مواد را با گوجه‌فرنگی رنده شده مخلوط نموده بگذارید چند جوش بزند تا کاملاً جا بیفتد. اضافه کردن کمی آب نارنج یا آب لیموترش تازه و کره، غذا را خوشمزه‌تر می‌کند.

9ـ سایر غذاها:

 کتلت:

مواد لازم:

طرز تهیه:

پیاز را روی گوشت چرخ کرده رنده کنید. سیب‌زمینی را کاملاً شسته و با پوست بپزید. سپس پوست بکنید و آن را هم رنده کنید. زرده تخم‌مرغ را به مایه کتلت اضافه نمائید. تکه‌هایی از آن را با دست به شکل بیضی در آورید و در کره یا روغن مخصوص سرخ کردن که داغ شده است سرخ نمائید.

 کوکوی سیب‌زمینی:

مواد لازم:

طرز تهیه:

سیب‌زمینی را مطابق آن چه که قبلاً اشاره شده بپزید و رنده کنید. پیاز رنده شده، شیر، کمی زردجوبه و یک زرده تخم‌مرغ به آن اضافه نمائید. بعد از این که روغن داغ شده قاشق قاشق از مایع در روغن بریزید و پشت و روی آن را سرخ کنید.

 کوکوی سبزی:

مواد لازم:

 طرز تهیه:

پیاز را روی سبزی رنده کنید. زرده تخم‌مرغ، کمی زردچوبه و آرد را به آن اضافه کنید و مانند کوکوی سیب‌زمینی سرخ کنید.

  سالاد الویه:

مواد لازم:

طرز تهیه:

طرز تهیه آن مانند سالاد الیویه معمولی است یعنی بعد از پختن سینه یا فیله مرغ آن را به تکه‌‌های ریز تقسیم کنید. سیب‌زمینی را جدا بپزید و بعد از پوست کندن آن را رنده نمائید. نخودفرنگی و هویج را هم جداگانه بپزید و نخودفرنگی را به مایه سالاد اضافه کنید. زرده تخم‌مرغ و هویج پخته شده را هم رنده کرده و آخر کار ماست چکیده، کره و آب مرغ را به آن اضافه نمائید.